โรคภูมิแพ้เป็นโรคประจำตัวของใครหลายคน ซึ่งมักเกิดอาการแพ้เมื่อสัมผัสหรือสูดเอาสารก่อภูมิแพ้เข้าไป โดยสารก่อภูมิแพ้นั้นมีขนาดเล็กจนมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า และกระจายอยู่ในอากาศที่หายใจ จึงเป็นเรื่องยากที่จะหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ แต่ถ้ารู้วิธีป้องกันก็จะช่วยลดไม่ให้เกิดอาการแพ้ได้
สารก่อภูมิแพ้คืออะไร?
สารก่อภูมิแพ้ คือ สารที่ทำให้เกิดอาการภูมิแพ้ในคนที่ระบบภูมิคุ้มกันมีปฏิกิริยาตอบสนองอย่างรวดเร็วต่อสารนั้นๆ แต่ไม่ก่อให้เกิดอันตรายกับคนทั่วไป สารก่อภูมิแพ้มักอยู่ในฝุ่นละอองตามอากาศ รวมทั้งอาหารและยา ส่วนอาการแพ้นั้นเกิดขึ้นแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล เช่น ไอ จาม น้ำมูกไหล คันตา คันและคัดจมูก หายใจลำบาก เกิดผื่นคันตามผิวหนัง ไปถึงขั้นอาเจียน หมดสติ และเกิดอาการช็อก
สารก่อภูมิแพ้ภายในบ้านและการป้องกัน
หลายคนอาจจะกังวลแต่ปัจจัยที่ก่อให้เกิดภูมิแพ้เมื่ออยู่นอกบ้าน แต่แท้จริงแล้วภายในบ้านก็มีสารก่อภูมิแพ้ที่แอบแฝงอยู่ ซึ่งเป็นอันตรายที่คนส่วนใหญ่มักจะมองข้ามไปและไม่ได้ป้องกันให้ดี
1. สัตว์เลี้ยง
มักเกิดจากสัตว์เลี้ยงที่มีขนอย่าง สุนัข แมว แฮมสเตอร์ กระต่าย รวมถึงเป็ด ไก่ โดยสารก่อภูมิแพ้จะอยู่ในรังแค ขน และสิ่งขับถ่ายของสัตว์
สารก่อภูมิแพ้จากสุนัขและแมวมีขนาดเล็กใกล้เคียงกัน มักลอยปะปนในอากาศ มีลักษณะเหนียว เข้าสู่ระบบทางเดินหายใจได้ง่าย และสารก่อภูมิแพ้จากสุนัขมักติดตามเฟอร์นิเจอร์และผ้าต่างๆ ขณะที่สารก่อภูมิแพ้จากแมวจะคงอยู่ในบ้านได้นานถึง 5-6 เดือนแม้ว่าแมวจะไม่อยู่แล้ว
การป้องกันสารก่อภูมิแพ้จากสัตว์เลี้ยง
- อาบน้ำสัตว์เลี้ยงเป็นประจำเพื่อลดปริมาณสารก่อภูมิแพ้
- ทำความสะอาดบ้าน โดยเฉพาะบริเวณพรม และเฟอร์นิเจอร์ที่เป็นแหล่งสะสมของสารก่อภูมิแพ้
- เลี้ยงสัตว์นอกบ้าน เพื่อไม่ให้เกิดการสะสมของสารก่อภูมิแพ้ภายในบ้านน้อยลง
- ใช้เครื่องฟอกอากาศ จะช่วยลดปริมาณสารก่อภูมิแพ้
2. ไรฝุ่น
ไรฝุ่นคือตัวแมงมี 8 ขา มีขนาดเล็กมากจนไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า มักอาศัยอยู่บนที่นอน เฟอร์นิเจอร์บุนวม พรม ที่ที่มีความอบอุ่นและชุ่มชื้น ไรฝุ่นกินสะเก็ดผิวหนังและรังแคของมนุษย์ รวมถึงเชื้อราและแบคทีเรียเป็นอาหาร สารก่อภูมิแพ้จากไรฝุ่นเกิดจากโปรตีนของตัวไรฝุ่นคือ อุจจาระและเปลือกของไรฝุ่นนั่นเอง โดยจะปะปนกับอากาศที่เราสูดหายใจเข้าไป ทำให้เกิดอาการแพ้เช่นไอ จาม คัดจมูก รวมถึงมีผื่นคัน
การป้องกันสารก่อภูมิแพ้จากไรฝุ่น
- ใช้ผ้ากันไรฝุ่น หรือพลาสติก คลุมที่นอนทุกครั้งหลังจัดเก็บ
- ซักเครื่องนอนทุกสัปดาห์ โดยซักในน้ำร้อนอุณหภูมิประมาณ 55-60 องศาเซลเซียสเป็นเวลาประมาณอย่างน้อยครึ่งชั่วโมง
- ควรทำความสะอาดห้องนอนอยู่เสมอ อย่าให้เป็นที่เก็บสะสมฝุ่น วิธีที่ดีที่สุดคือการใช้เครื่องดูดฝุ่น
- เปิดม่านและหน้าต่างให้อากาศถ่ายเท และให้แสงแดดส่องเข้ามา จะช่วยลดปริมาณของไรฝุ่นได้
- ใช้เครื่องฟอกอากาศ จะช่วยลดสารก่อภูมิแพ้จากไรฝุ่นได้
3. แมลงสาบ
แมลงสาบเป็นสัตว์อีกชนิดที่มีสารก่อภูมิแพ้ แมลงสาบจะอาศัยอยู่ในที่ที่มีความอบอุ่นและความชื้น มักพบมากในห้องครัวและห้องน้ำ เพราะอาหารของแมลงสาบคือ แป้ง น้ำตาล ถั่ว ซากสัตว์ เลือด น้ำลาย และอุจจาระ สารภูมิแพ้จากแมลงสาบนั้นเกิดขึ้นจากเปลือกแข็งหุ้มตัวแมลงสาบ ขา น้ำลาย และมูลของแมลงสาบ
การป้องกันสารภูมิแพ้จากแมลงสาบ
- ทำความสะอาดบ้านอยู่เสมอ และกำจัดสิ่งที่เป็นแหล่งอยู่อาศัยของแมลงสาบ เช่น ของเหลือใช้ หนังสือพิมพ์เก่า
- ทำความสะอาดภาชนะใส่อาหารเสมอ ไม่ควรวางทิ้งไว้ เพราะอาหารเหลือที่อยู่ในภาชนะจะเป็นอาหารเหลือของแมลงสาบ
- จัดเก็บจานใส่ตู้ให้มิดชิด และหาฝาปิดถังขยะเสมอ เพื่อไม่ให้แมลงสาบเข้าไปได้
- หากพบซากแมลงสาบ ให้ทำความสะอาดโดยใช้ไม้ม็อบหรือผ้าเช็ดถูด้วยน้ำยาทำความสะอาดพื้น
4. เชื้อรา
เชื้อรามักเกิดขึ้นในที่ที่มีความชื้น ไม่ว่าจะนอกบ้านหรือในบ้าน เช่น ห้องครัว ห้องน้ำ หรือห้องนอน สารก่อภูมิแพ้เกิดจากสปอร์ของเชื้อราซึ่งมีขนาดเล็กเพียง 2-5 ไมครอน ซึ่งตาเปล่าไม่สามารถมองเห็นได้ และสปอร์ของเชื้อราสามารถแพร่กระจายในอากาศไปได้ทั่ว เมื่อสูดหายใจเข้าไปจะก่อให้เกิดอาการแพ้ได้
เชื้อรามีหลายชนิด ทั้ง เพนิซิลเลียม (Penicilliuim) เชื้อราสีเขียวที่เกิดจากอาหารบูด เช่น ขนมปังหมดอายุ แอสเปอร์จิลลัส (Aspergillus) เชื้อราสีดำ เกิดจากอาหารบูด อาหารค้างคืน, คลาโดสปอเรียม (Cladosporium) เชื้อราชนิดนี้มักพบนอกบ้าน ตามซากพืชซากสัตว์ ไปจนถึงตู้เย็น และ ออลเทอนาเรีย (Alternaria) มักพบตามพื้นดิน และใบไม้แห้งที่ทับถมกัน
การป้องกันสารก่อภูมิแพ้จากเชื้อรา
- ทำบ้านให้มีอากาศถ่ายเท เพื่อไม่ให้เป็นแหล่งกำเนิดและอยู่อาศัยของเชื้อรา
- หมั่นทำความสะอาดเครื่องปรับอากาศ
- ใช้เครื่องฟอกอากาศ จะช่วยลดปริมาณของสปอร์เชื้อราในอากาศได้
- ทำความสะอาดบ้านโดยใช้น้ำยาฟอกขาว โดยผสมน้ำยาฟอกขาวกับน้ำเปล่าในอัตราส่วน 1:9
- กวาดใบไม้ที่ร่วงในสวนอยู่เสมอ อย่าปล่อยให้สะสม เพราะจะเป็นแหล่งกำเนิดของเชื้อรา
5. ละอองเกสร
ละอองเกสรดอกไม้เป็นอีกสาเหตุหนึ่งของอาการภูมิแพ้ โดยละอองมีขนาดเล็กมาก ประมาณ 0.01 มิลลิเมตร มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า มักฟุ้งกระจายในอากาศและแพร่กระจายไปได้ไกลมาก ละอองเกสรจากต้นหญ้า วัชพืช มักกระจายไปได้ไกลกว่าเกสรดอกไม้ซึ่งมีขนาดใหญ่กว่า และต้องใช้แมลง เช่น ผึ้ง ผีเสื้อ ในการช่วยกระจายเกสรดอกไม้
การป้องกันสารก่อภูมิแพ้จากละอองเกสร
- ใช้เครื่องฟอกอากาศ เพื่อป้องกันอาการแพ้เมื่ออยู่ในบ้าน
- รับประทานยาสร้างภูมิคุ้มกัน
- ใส่หน้ากากอนามัยเมื่อออกมานอกบ้าน
การป้องกันตัวเราเองและคนในบ้านโดยการจัดการกับต้นเหตุที่ก่อให้เกิดสารก่อภูมิแพ้ เป็นหนทางที่ดีในการหลีกเลี่ยงไม่ให้เกิดอาการแพ้ เนื่องจากหลายๆ ครั้งอาการแพ้ก็สร้างความรำคาญใจ หรืออาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ถ้าไม่ได้รับการรักษาที่ทันท่วงที
